Ad :

ATKUYRUGU

Çamotu - Ekli ot - Katirkuyrugu - Kirk bogum - Kirkkilit otu - Tarla atkuyrugu - Tilkikuyrugu -

Zambakotu - Zemberekotu

Equisetum arvense

Horsetail

Equisetum telmateia - Equisetum ramosissimum - Herba equiseti - Equiseti hiemalis - Mu zei - bottlebrush - corncob plant - field horsetail - horsetail grass - pewterwort - scouring rush - shave grass - shavetail grass - tsukushi

Equisetaceae

	Tanim :

Kumlu ve balçikli topraklari sever. Su kenarlari, sulak çayirlar ve orman açiklarinda yetisir. Türkiyede 7 kadar türü bulunmaktadir. Bunlardan E.Telmateia - karadeniz bölgesinde, E.Ramosissimum - orta ve doguAnadolu bölgesinde, E.Arvense L. - Kuzey ve Dogu Anadolu bölgesinde - E.Himale ise iç ve dogu Anadolu bölgesinde yaygindir. At kuyrugu çok yillik bir bitkidir. Kökü 1 m kadar derinlige iner, kök bogum bogum olup yanlarindan ince saçak kökler çikar. Bahar aylarinda boylari 20 cm. civarinda olan sarimsi kirmizi - kahve sürgünler verir. Sürgünler kamis görünümünde, sert ve içleri bostur. Uçlarinda basagi andiran spor toplulugu vardir. Basaklar, bogumlarin oldugu yerlerden iki yana dogru iskelet parmaklari gibi çikar. Basaklar pul biçimindesporlara sahiptir, bir süre sonra çogalmayi saglayan bu sporlar dökülür. Daha sonra bu sürgünler kaybolur ve yaz aylari basina dogru boylari 50 cm. ye ulasacak olan grimsi yesil sürgünler çikar.

Belirgin bir kokusu yoktur. Tadi çok az tuzlu ve acimsidir.

	Faydalari :

Atkuyrugu çayi, kanamalarda, kan kusmalarda, mesane ve böbrek rahatsizliklarinda, tas ve kum rahatsizliklarinda çok eskiden beri kullanilmaktadir. Böbrek kumu, böbrek ve mesane taslarinda, sicak atkuyrugu tam banyolari alinir ve ayrica atkuyrugu çayi içilir. Tas, bu durumda genellikle düsürülür. Çürüyen yaralarda ve hatta çibanlarda bile atkuyrugu çok yaydalidir.. Genellikle, islak ve sicak bitki nemli bezlere yatirilarak, hasta bölgeye kompres (bitki lapasi) olarak uygulanir. Diüretik ve ödem gidericidir. Kalp dis zarinda ve akciger zarinda su toplanmasi veya kizil hastaligindan sonraki böbrek düzensizliklerinde ve sivi diskilama düzenini bozan mikroplu hastaliklardan sonra atkuyrugu çayi içildiginde, bol miktarda koyu renkli idrar disari atilacaktir. Kasintili egzamalarda, kabuklu, iltihapli, killari dökülmüs olsa bile, atkuyrugu kaynama suyu ile yapilan banyolar veya kompresler büyük yardim saglar. Kaynama suyu ile yapilan yikamalar ve banyolar, dolamalara, bacaktaki açik yaralara, isleyen eski yaralara, kanser türü çibanlara, fistüllere, kil dibi iltihaplarina ve deri tüberkülozuna karsi faydali bir bitkidir. Dinmeyen burun kanamalarinda, bitki kaynama suyu sogutulduktan sonra, kompres biçiminde buruna uygulanir. Kan dindirici olarak, akciger, dölyatagi (rahim), basur ve mide kanamalarinda, içten çay biçiminde kullanilir. Bu tür olaylarda bitkinin uzun süre kaynatilmasi gerekir. Bel kemigi agrilarinda, eger agrilar sinir sikismasi sonucunda degilde böbreklerin bel kemigi sinirlerineyaptigi basinç sonucu olusmus ise atkuyrugu oturma banyolari böbregin bu yukari dogru olan baskisinikaldirarak agrilarin kisa sürede geçmesini saglar.

	Yan Etkileri:

Tavsiye edilen ölçüler disina çikilmadikca bilinen her hangi bir yan etkisi yoktur.Genç sürgünleri yiyen hayvanlarda, kan isemesi ile belirlenen zehirlenmeler görülür. Özellikle sigir ve atlar bu bitkiye karsi duyarlidir. Kurutma ile zehirlilik etkisi azalmaz.

	Tibbi Bakis Tarzi:

Bol miktarda silikon ve silisilik asit ihtiva eder, öyle ki bitkinin % 5 - 8 arasi. Böbrek taslarinin önlenmesinde ve tedavisinde yararlidir. Eger saç folikülleri hala canli ise saçlarin çogalmasinitesvik eder. Bas agrilarina karsi iyi gelir. Kadinlarin agir geçen aybasi dönemlerini, yani asiri kanama veya çok uzun süren kanamalari normallestirir. Atkuyrugu vücutta biriken kursun'un vücuttan atilmasina yardimci olur.

	Içerigi :

B1 - B2 - B3 - C

Silikon(5000) - - Kalsiyum - - Krom - - Kobalt - - Fosfor - - Demir - - Magnezyum - - Potasyum - - Selenyum - - Mangan - -

Kalay - - Çinko - - Alüminyum

Flavoglycolides: Equisetrine - - Galuteolin - - Isoquercitrin

Lipids: Phytosterols:Beta - Sitosterol - - Campesterol

Lipids: Saponins:Equisetonin(5000 mgr)

Mineral Acids: Silicic Acid(2000)

Nükleik bilesikler: thymine

Organik asitler: malik asit - - okzalik asit

Fenolik asitler: Kafeik - - Ferulik - - Gallik - - Vanilik asit

Polifenoller: Kaempferol - - Luteolin - - Naringenin

	Kullanim :

Çay için toplanacak yaz sürgünleri(Equisetum, 25 - 60 cm yükseklikte ve sapi 3 - 6 mm civarinda olan türlerdir. Mayis - Haziran döneminde, henüz canli yesil rengini korurken, sapin topraga yakin bölümünden kesilir ve demetler halinde gölge ve havadar bir yere asilarak kurumaya birakilir. Bitkide sonbahara dogru usilato equiseti denilen yari - asalak mantarlar gözükür. Hastalanan bitkinin üzerinde kahve lekeler olusur. Bu tür hastalikli bitkiler toplanmamalidir. Iyi kurumus bitki gevrekleserek çitir çitir kirilir. Igne yapraklar gövdeden kolayca ayrildiginda kuruma tamamlanmis olur. Yapraklar ovusturularak saptan ayrilir ve bir örgüye serilerek 1 - 2 gün boyunca tam olarak kurumaya birakilir.
DIKKAT: Kökler zehirli oldugundan toplanirken sürgünlere karismamasina dikkat edilmelidir.

Kuru sürgünler ince keten bez torbalarda havada askiya asilarak saklanir.

Toprak üstü bölümlerinin yaz sürgünlerinden faydalanilir(sporsuz gövdesi)

Içten ve distan, çay, tentür, toz, su, banyo, lapa olarak

Çay: 1 - 2 çay kasigi bitkinin taze veya kuru yaz sürgünü 150 ml. suda 3 - 5 dak.kaynatilir. Sonra 15 dakika

demlenir, süzülür. Bir de ayni ölçüler kullanilarak 24 saat suda bekletilerek soguk olarak da demlenilebilir.

Tentür: 200 gr. taze veya kuru yaz sürgünü 1 litre cin veya votka içinde her gün arasira çalkalanarak

20 gün civarinda güneste bekletilir, süzülür.

Toz: Iyice kurumus yaz sürgününün toz haline getirilmis seklidir.

Su:Taze yaz sürgününün preslenmesi ile elde edilir.

Lapa:Yaz sürgünü havanda dövülüp su ile bulamaç haline getirilir.

Banyo: Bataklik ve sulak yerdeki 1 - 2 m lik uzun boylu 150 - 200 gr. (2 avuç dolusu) Yaz sürgünü 3 litre

suya aksamdan yatirilir. Banyodan evvel 5 dak. kaynatilir. Banyo suyuna katilir. Böbrekler suyun içinde

kalacak sekilde 20 dakika oturulur.

	Geçmisi :

Avrupa - Kuzey Asya - Japonya - Kuzey Afrika - Kanarya adalari - Kuzey Amerika - Türkiye

Dioskorides idrar söktürücü, döl yatagi kanamalari, öksürük ve yaralarda; Plinius bitkiyi equisentum adialtinda kan durdurucu olarak; Galen ise idrar söktürücü, kanamalara, ishale, kan tükürmeye, yaralara karsi kullanmistir. Albertus Magnus bitkinin kan kesicilik özelligini övmektedir. 16.yy da yaygin olarak birçok hastaliga karsi kullanilmistir. Matthioluskan durdurucu olarak, Tabernaemontanus vereme karsi kullanmistir. 18.yy da unutulan bitki 19.yy da yeniden kullanilmaya baslanmistir. Kneipp, distan eski, çürümeye baslayan yaralara, çibanlara, birçok deri hastaligina, böbrek taslarina, idrar yollari rahatsizliklari gibi birçok rahatsizliga iyi geldigini söyler. M.Gurtner, içindeki silisli asidin akyuvarlarin çogalmasini sagladigini, preslenmis taze bitki özsuyunun kani temizleyip koyulastirdigini, bu nedenle çok gelen menstrüasyonda önemli rol oynadigini yazmaktadir. Leclerc, Flamm, Madaus ve daha pek çok bilim adami vereme karsi önermektedir.